De stille pijn van leiderschap

De burgemeester van Londen, Sadiq Khan, deed onlangs iets opvallend moedigs. Tijdens een bijeenkomst deelde hij zijn ervaringen met de coronapandemie en de bijbehorende lockdowns. Hij zei dat er geen twijfel over bestond dat zijn geestelijke gezondheid was aangetast door het gebrek aan sociale contacten. En dat er dagen waren geweest dat hij het gevoel had dat hij niet in staat was om een goede leider te zijn.

Het is moedig van Khan, om zich kwetsbaar op te stellen. De meeste leiders geven niet graag toe dat ze zich eenzaam voelen - uit angst om als kwetsbaar of zwak te worden gezien. Khan deed dat wel door zijn strubbelingen als leider zo openlijk te delen. En hij liet nog iets zien, namelijk dat eenzaamheid niet alleen een duidelijke impact heeft op iemands eigen mentale gezondheid en stressniveaus, maar ook invloed kan hebben op de mensen waarvoor leiders verantwoordelijk zijn en hun prestaties negatief kan beïnvloeden.

Eenzaamheid hoort er toch bij?

Wat is het toch dat leiders eenzaamheid niet (willen) erkennen? Eerlijk is eerlijk: zelf vond ik eenzaamheid lange tijd ook een soort afstandelijk concept. Iets wat ik niet direct voor mijzelf herkende. Ik had veel mensen om mij heen en was toch niet alleen?

Toen ik mij later meer ging verdiepen in het onderwerp en het thema steeds regelmatiger ter sprake kwam bij onze klanten, realiseerde ik mij dat ik hier tijdens mijn corporate carrière wel degelijk ook last van heb gehad. Dat ik mij ook vaak alleen heb gevoeld. Alleen: ik dacht destijds dat leiderschap en eenzaamheid nu eenmaal onlosmakelijk met elkaar verbonden waren. Want als leider hoor je het toch allemaal te weten. Natuurlijk laat je aan je omgeving niet zien dat je twijfelt en onzeker bent. Stel dat ze erachter komen dat jij het op bepaalde momenten ook even niet weet, dan bestaat de kans dat je niet daadkrachtig overkomt. Waardoor je nog meer gaat twijfelen. Dus stopte ik dit gevoel weg, zette het opzij. Net als heel veel andere leiders.

Het niet erkennen van eenzaamheid kan echter verregaande gevolgen hebben. In 2012 rapporteerde Harvard Business Review dat meer dan de helft van de CEO's eenzaamheid in hun functie toegaf en de meerderheid van hen vond dat dit hun werkprestaties negatief beïnvloedde. Als leiders zich langere tijd eenzaam en geïsoleerd voelen kan dit enorme impact hebben op hun gezondheid en zorgen voor stress en zelfs depressies.

Tijdens de Stretched bijeenkomsten met senior managers maken we de eenzaamheid van leiders bespreekbaar. En wat blijkt? Iedereen geeft aan er wel eens last van te hebben. Er zijn wel onderlinge verschillen. Voor de een is het sporadisch, terwijl de ander er dagelijks hinder van ondervindt in zijn of haar functioneren.

Verborgen verlangen

De meeste mensen zien directeuren, managers en ondernemers als mensen met veel zelfvertrouwen, die alles goed hebben geregeld. Aan de buitenkant klopt dat ook. Maar wij merken dat diezelfde directeuren, managers en ondernemers een verborgen verlangen hebben om met anderen in contact te komen om te spreken over de echt uitdagende kanten van leiderschap en ondernemen. Eenzaamheid is een gevoel en daarom ook zo lastig te begrijpen. Het komt en het gaat. Maar op de een of andere manier is het er altijd op die momenten dat het niet uitkomt.

In veel gevallen kun je niet echt eerlijk over jouw echte uitdagingen praten, zelfs niet met je partner, geliefde of goede vrienden. Dat komt omdat zij vaak de diepere zorgen en angst niet begrijpen. En zelfs als ze het zouden kunnen begrijpen, voelt het voor veel leiders niet goed om hun omgeving te belasten met hun existentiële angst.

Anders omgaan met eenzaamheid heeft positief effect

Met wie bespreek je dan die gevoelens van angst en eenzaamheid? Leiders kunnen zichzelf en anderen helpen door het aangaan van verbinding met gelijkgestemden om hun uitdagingen te bespreken. Bij voorkeur buiten de eigen organisatie, om te voorkomen dat er per ongeluk gevoelige informatie wordt gedeeld.

Door te accepteren dat je je soms eenzaam voelt als leider valt er vaak al heel wat van je af. Het op regelmatige basis bespreken van jouw zorgen en uitdagingen met andere leiders geeft je vervolgens veel begrip en inzicht. De wetenschap dat jij niet de enige leider bent met twijfels zorgt ook voor rust. En: er is iets aan die eenzaamheid te doen! Voor de een is het bijwonen van bijeenkomsten met andere leiders voldoende, de ander heeft er behoefte aan om te sparren met bijvoorbeeld een coach om eventueel dieperliggende issues op te lossen. Hoe dan ook, je staat er zeker niet alleen voor. Door je uit te spreken over dit onderwerp wordt de stille pijn verzacht. Anders omgaan met eenzaamheid voelt niet alleen prettiger, het kan ook stress verminderen, je werkprestaties verbeteren en een positief effect hebben op jouw manier van leiderschap.